สมุนไพรพื้นบ้าน
ใบสาบเสือ
ชื่ออื่น ๆ
- หญ้าเสือหมอบ/หญ้าดงร้าง/หญ้าดอกขาว/บ้านร้าง/หมาหลง (สุพรรณบุรี ราชบุรี กาญจนบุรี)
- ฝรั่งเหาะ/ฝรั่งรุกที่ (สุพรรณบุรี)
- ผัดคราด/บ้านร้าง (ราชบุรี)
- หญ้าดงรั้ง/หญ้าพระสิริไอสวรรค์ (สระบุรี)
- หญ้าดอกขาว (สุโขทัย ระนอง)
- หญ้าเลาฮ้าง (ขอนแก่น)
- สะพัง (เลย)
- มุ้งกระต่าย (อุดรธานี)
- หญ้าลืมเมือง (หนองคาย)
- มนทน (เพชรบูรณ์)
- เบญจมาศ (ตราด)
- หมาหลง (ชลบุรี-ศรีราชา)
- พายัพ/พาทั้ง/หญ้าเมืองวาย/นองเส้งเปรง /เซโพกวย/ซิพูกุ่ย (เชียงใหม่)
- ไช้ปู่กย/ชีโพแกว่ะ/เชโพแกว่ะ (แม่ฮ่องสอน)
- รำเคย (ระนอง)
- ยี่สุ่นเถื่อน (สุราษฎร์ธานี)
- หญ้าเหมือน/หญ้าเมืองฮ้าง/ต้นลำฮ้าง (อิสาน)
- ต้นขี้ไก่ (ใต้)
- พาพั้งขาว (ไทใหญ่)
- จอดละเห่า (ม้ง)
- หญ้าเมืองวาย (คนเมือง)
- เฮียงเจกลั้ง/ปวยกีเช่า (จีน)
ชื่อวิทยาศาสตร์
- Chromolaena odorata (L.) R.M.King&H.Rob.
ชื่อวงศ์
- Compositae
ลักษณะเฉพาะทางกายภาพ
ต้น
เป็นพรรณไม้ล้มลุก เป็นพืชที่แตกกิ่งก้านสาขามากจนเหมือนทรงพุ่ม กิ่งก้านและลำต้นจะปกคลุมไปด้วยขนนุ่มอ่อน ๆ มีลำต้นสูงประมาณ 1-2 เมตร
ใบ
ใบเป็นใบเดี่ยวออกจากลำต้นที่ข้อแบบตรงกันข้าม ใบมีสีเขียวอ่อน ลักษณะของใบคล้ายรูปรีทรงรูปสามเหลี่ยม ปลายใบแหลม ฐานใบกว้าง ใบเรียวสอบเข้าหากัน มีขอบใบหยัก ที่ใบเห็นเส้นชัดเจน 3 เส้น ผิวใบทั้งสองด้านมีขนอ่อนปกคลุม ใบและก้านเมื่อนำมาขยี้จะมีกลิ่นแรงคล้ายกลิ่นสาบเสือ
ดอก
ดอกออกเป็นช่อ มีสีขาวหรือสีฟ้าอมม่วง มีดอกย่อยประมาณ 10-35 ดอก โดยดอกวงนอกจะบานก่อนดอกวงใน ที่กลีบดอกหลอมรวมกันเป็นหลอด
ผล
ผลขนาดเล็ก มีรูปร่างคล้ายรูปห้าเหลี่ยม มีสีน้ำตาลหรือสีดำ มีหนามแข็งบนเส้นของผล ที่ปลายผลมีขนสีขาว ช่วงพยุงให้ผลและเมล็ดสามารถปลิวตามลมได้
ส่วนที่ใช้เป็นยา
- ราก
- ต้น
- ใบ
- ดอก
สรรพคุณของสมุนไพร
ราก
มีสรรพคุณช่วยสมานแผล แก้อักเสบ
ต้น
ต้นเป็นยาแก้ปวดท้อง ท้องขึ้น ท้องเฟ้อ แก้บวม ดูดหนอง นอกจากนี้ ใบสาบเสือ ยังมีฤทธิ์ พิชิตปลวกได้อีกด้วย
ใบ
ใบมีสารสำคัญ คือ กรดอะนิสิกและฟลาโวนอยด์หลายชนิด เช่น ไอโซซากูรานิติน และโอโดราติน นอกจากนี้ยังมีสารพวกน้ำมันหอมระเหย ซึ่งประกอบไปด้วยสารยูพาทอล คูมาริน โดยสารสำคัญเหล่านี้จะไปออกฤทธิ์ที่ผนังเส้นเลือดทำให้เส้นเลือดหดตัว และนอกจากนี้ยังมีฤทธิ์ไปกระตุ้นสารที่ทำให้เลือดแข็งตัวได้เร็วขึ้น ทำให้สามารถห้ามเลือดได้[5]ใช้เป็นยารักษาแผลสด สมานแผล ถอนพิษแก้อักเสบ แก้พิษน้ำเหลือง แก้ตาฟาง แก้ตาแฉะ แก้ริดสีดวงทวารหนัก รักษาแผลเปื่อย ชาวโอรังอัสลีในรัฐเประ ประเทศมาเลเซียใช้ยาต้มที่ใส่ใบใช้เป็นยาขับปัสสาวะ
ดอก
ดอก เป็นยาแก้ร้อนใน กระหายน้ำ ชูกำลัง แก้อ่อนเพลีย บำรุงหัวใจ แก้ไข้
การใช้สมุนไพร
- ใบสด ใช้พอกห้ามเลือด
- นำรากตากแห้ง ต้มน้ำเป็นน้ำสมุนไพร ช่วยสมานแผล แก้อักเสบ